Kościół pw. Wniebowzięcia NMP – rzeźby z nagrobka braci Tylickich
Wizerunki nagrobne, pozostałość architektonicznego nagrobka braci Bartłomieja i Jakuba Tylickich z kościoła pw. św Mikołaja w Toruniu.
Figury wykonane z wapienia wydobywanego w okolicy Chęcin; 84 cm x 183 cm i 70 cm x 169 cm. Pomiędzy nimi kamienna płyta inskrypcyjna wykonana z tego samego materiału; 43 cm x 110 cm.
ok. 1615
ZABYTEK
Figury oddane w wysokim reliefie, o zwartej bryle i sumarycznym modelunku. Postacie ukazane niemal frontalnie, półleżące, w zbroi, z buławami. Na płycie inskrypcja łacińska pisana kapitałą humanistyczną, litery ryte wklęsło: D.O.M. / ILLUSTRIBUS ET GENEROSIS D.D. BARTH. CASTELL. BREST. ROGOZIN. SLUCHOW. Q. / CAPIT JACOBO PINCERN. CALISS. A TYLICAE VIRIS GENE. LUBICZ GENERIS ANTIQUI / NOBILITATE ORNATISSIMIS RELIGIONIS CHRAE PROPGNATORIB. ACCERIMIS, / MIRA PRUDENTIA, IMMORTALIQ. OIUM VIRTUTUM TAM, SEARII QUAM EQVESTRIS ORDINIS SPLENDORE CLARISS. HOC MONUMEN. MOESTA POSTERITAS POSUIT VIXERUNT ECCLESIAE DEI SUBSIDIO, PRIAE COSILIO, AMICIS / ORNAMENTO. BARTHOLOMEUS A. 72 OBYT ANNO DNI 1609 IUL. 10. IACOBUS VO / ANNORUM 68 ANNO D. 1615 DIE S. CATH. PIE LECTOR PRECARE REQUIEM.
HISTORIA
Rzeźby i tablica inskrypcyjna stanowiły pierwotnie część nagrobka przyściennego, wzniesionego w kaplicy pw. Św. Róży przy kościele dominikańskim pw. św. Mikołaja. Płyty z figurami były ujęte niezachowaną do dziś architektoniczną ramą. Za tym, że było to jeden, wspólny nagrobek, przemawia najstarszy znany opis tego obiektu, zachowany w Archiwum Państwowym w Toruniu, oraz fakt, że obydwaj zmarli upamiętnienie zostali wspólną inskrypcją. Nagrobek został wzniesiony dla braci Tylickich: Bartłomieja, kasztelana brzeskokujawskiego, starosty rogozińskiego i człuchowskiego (†1609) oraz Jakuba Tylickiego, cześnika kaliskiego (†1615). Wykonano je ok. 1609 lub 1615 r. Fundator pozostaje nieznany, choć mógł nim być brat zmarłych, biskup krakowski Piotr Tylicki.
W 1836 r. nagrobek zburzono, figury zmarłych przeniesione do kościoła NMP. W 1892 r. tablica inskrypcyjna została odnaleziona na podwórzu kamienicy przy ul. Chełmińskiej 22, gdzie znajdowała się gospoda Kulmbaher Bierhalle, a następnie przekazana przez właściciela kościołowi NMP.
Nietrafne są hipotezy łączące figury ze środowiskiem gdańskim, zwłaszcza z warsztatem Willema van den Blocke. Zarówno cechy formalne, jak też użyty materiał wskazują jednoznacznie na warsztat czynny w południowej części ówczesnej Rzeczpospolitej, zapewne w Chęcinach. Ostatnio rzeźby zostały przypisane warsztatowi Bartholomeo Venosty, rzeźbiarza z Tyrolu czynnego w Chęcinach. Ten sam bardzo produktywny warsztat, tożsamy z warsztatem tzw. Mistrza wyprostowanych figur, wykonał liczne inne, analogiczne dzieła, które trafiły w wiele miejsc na obszarze dawnej Rzeczypospolitej. Cechy formalne wskazują, że każda z figur została wykonana przez innego rzeźbiarza.
Franciszek Skibiński
*
Fot. Juliusz Raczkowski