Kościół pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty – malowidło ścienne Ukrzyżowanie i Sąd Ostateczny
Malowidło ścienne z Ukrzyżowaniem i Sądem Ostatecznym, poł. XIV w., 640 x 510 cm
ZABYTEK:
Malowidło zlokalizowane na północnej ścianie prezbiterium wykonane zostało w kosztownej technice, z zastosowaniem złoceń w plastycznym kostkowym tle. Pod względem stylistycznym i kompozycyjnym stanowi nawiązanie do wzorców obrazowych z iluminacji kodeksów najpewniej o francuskiej proweniencji; ogólna stylistyka oraz cechy kostiumowe pozwalają datować jego pierwowzory na jeszcze na 1 ćw. XIV w., choć samo dzieło powstało zapewne nieco później.
Rozwiązanie ikonograficzne obrazu jest oryginalną kompilacją znanych motywów obrazowych, powiązanych ze sobą myślą o Zbawieniu i nasyconych głębokimi treściami teologicznymi. Należą do ich: Sąd Ostateczny (Chrystus Sędzia wśród aniołów), Drzewo Jessego, drzewo życia, Ukrzyżowanie w asyście Marii, Jana, Eklezji i Synagogi oraz setnika i Józefa z Arymatei, Zmartwychwstanie zmarłych, Mater misericoridiae, Spotkanie trzech żywych i trzech umarłych, męki piekielne i paszcza Lewiatana oraz personifikacje cnót i występków. Jego oś stanowi rosnący układ elementów: Jesse – Chrystus ukrzyżowany na drzewie życia (jako ofiara eucharystyczna) – Chrystus jako Sędzia (zapowiedź – ofiara – dopełnienie dziejów Zbawienia w paruzji). Motywy poboczne o zróżnicowanych treściach (z przewagą wątków moralizatorskich) umieszczone zostały niczym odgałęziania tej osi, po jej bokach i poniżej. Kompozycja ta – całkowicie bez analogii w sztuce europejskiej – jest najpewniej twórczym pikturalnym rozwinięciem schematu tzw. arbor praedicnadi i mogła służyć jako memoratywna pomoc kaznodziejska dla duchowieństwa staromiejskiej fary.
Zob. więcej >>
Monika Jakubek-Raczkowska
*
Fot. Juliusz Raczkowski